4. यमरज्ले णचिकेतलाई भने,

डियर अताजी
Dear Atajji

हिजोको चिट्ठीमा णचिकेतले आफ्नो पितको लागि  यमरज सँग बाबुको लागि वर मागेको प्रसँग सम्मा पुगेको छ। यमरज्ले णचिकेतलाई भने, 'मेरो वर अनुसार तिम्रा बाबु अरु रात जसरी सुखपूर्वक सुत्थे, अव पनि त्यसइ गरी सुत्नेछन, किनभने उनी तिमीलाई मृत्‍युको मुखवात छुतेको देख्ने छन। 
 Hijoko chithimaa Nachiketale aafno pitako laagi Yamaraj sanga babuko laagi var maageko prasanga samma pugeko chha.

Yamarajle Nachiketalai bhane, 'mero var anusar timraa babu aru raat jasari sukhapoorvak sutthe, ava pani tyasai gari sutnechhan, kinabhane uni timilai mrityuko mukhavaata chhuteko dekhne chhan.

२।  दोस्रो वर्को लागि णचिकेतले भने, 'हीए मृत्‍युदेव! स्वर्गलोक्मा कुनै भय (दर) छैन। त्यहान हजुरको पनि वश चल्दैन, त्यहान कोही व्रिद्धावस्था वात पनि दराउन्दैन। स्वर्गलोक्मा मनुश्य भोक्-प्यास-- दुबइ देखी माथि उठेर आनन्दित हुन्छ। हीए मृत्‍यु!  हजुर स्वर्ग पुग्न गरिने साधनभूत अग्निको (यज्ञ, होम) वेरमा जान्नु हुन्छ, त्यो वेर म जस्तो श्रद्धालुको लागि वर्नन गर्नु होस्, (जुन द्वर) स्वर्ग पाएका पुरुष अमृतात्त्व प्राप्त गर्छन्। डोस्रो वर म हजुरसँग यही माग्छु।'

2. dosro varko laagi Nachiketale bhane, 'hey Mrityudev! swargalokmaa kunai bhaya (dar) chhaina. tyahaan hajurko pani vash chaldaina, tyahaan kohi vriddhaawasthaa vaata pani daraaundaina. swargalokmaa manushya bhok-pyaas-- dubai dekhi maathi uthera aanandit hunchha. Hey Mrityu! hajur swarga pugna garine sadhanbhoot agniko (yagya, hom) vaaremaa jaannu hunchha, tyo vaare ma jasto shraddhaaluko laagi varnan garnu hos, (jun dwara) swarga paaekaa purush amritattwa prapta garchhan. Dosro var ma hajursanga yahi maagchhu.'

यसरी णचिकेतले पहिलो वर आफ्नो बाबुको लागि मागे।  डोस्रो वर चाहिन समाजको लागि मागे।  हाम्रा समाजमा त्यस्ता व्यक्तिहरु पनि छन, जो स्वर्ग जाने इच्छ राख्छन।  अर्को शब्दमा, णचिकेतले पहिले आफ्नो बाबुको लागि, त्यस्पछी समाजको लागि वर मागे।  किनभने, णचिकेतलाई आफ्नो लागि केही माग्नु नै थिएन, उनी संसार वात पाइने चिज जती सबै नाश्वान हुन भन्ने कुरो राम्ररी जाँदाथे।

Yasari Nachiketale pahilo var aafno babuko laagi maage. Dosro var chaahin samajko laagi maage. Haamraa samajmaa tyastaa vyaktiharu pani chhan, jo swarga jaane ichchha raakhchhan. Arko shabdamaa, Nachiketale pahile aafno babuko laagi, tyaspachhi samajko laagi var maage. Kinabhane, Nachiketalai aafno laagi kehi maagnu nai thiyena, uni sansar vaata paaine chij jati sabai naashvaan hun bhanne kuro raamrari jaandathe.

डोस्रो वर्को वेरमा यमरज्ले भने,  'हीए णचिकेत, स्वर्ग पाइने त्यो अग्निको वेरमा म राम्रो सँग जाँदाछु, म तिमीलाई त्यसको उपदेश गर्छु, तिमी त्यसलाई राम्रो सँग सुन, यो उपदेश्वात तिमी अनन्तलोक्को प्रप्ती गराउने, त्यसको आधारमा र बुद्धिरूपी गफआमा स्थित जान।' यमरज्ले यस्तो भनेर णचिकेतलाई आफ्नो उपदेश्मा ध्यान दिएर सुन्नको लागि आग्य दिनु भयो।

Dosro varko vaaremaa Yamarajle bhane, 'hey Nachiketa, swarga paaine tyo agniko vaaremaa ma raamro sanga jaandachhu, ma timilai tyasako upadesh garchhu, timi tyasalai raamro sanga suna, yo upadeshvaata timi anantalokko prapti garaaune, tyasako aadhaarmaa ra buddhiroopi gufaamaa sthit jaana.' Yamarajle yasto bhanera Nachiketalai aafno upadeshmaa dhyan diera sunnako laagi aagya dinu bhayo.

संसारका धेरै व्यक्ती संसारवात भोग नै चाहन्छन। टी भोग पाउन तिनीहरु सकाम कर्मा गर्छन्। 'सकाम कर्मा' भनेको कुनै फल्को इच्छा लिएर गर्ने कर्मा हो।  तर, के गर्ने, हामीले कुनै कर्मा गरेर त्यसको फल भोग पाइ हाले पनि त्यो भोग केही समयमा सकिन्छ।  सकाम कर्मको फल जहिले पनि नाश हुने हुन्छ। ट्यस्पछी यमरज्ले लोखरुको करणभूत (सन्सर नै पाइने) त्यो अग्निको तथा त्यसलाई छायान गर्नेको लागि जस्तो र जती इन्त्ताहरु हुन्छन एवम जुन प्रकारले उनसको छायान हुन्छ ती सबै णचिकेतलाई वर्नन गरी दिये र णचिकेतले पनि जती र जस्तो सुनेका थिए, ती यमरज्लाई सुनै दिए। वात उसले सुनेको कुरो जस्ता-को-तस्तै भन्न सक्ने क्ष्यमत देखेर खुशी भये र णचिकेतलाई भने।
Sansarkaa dherai vyakti sansarvaata bhog nai chaahanchhan. Tee bhog paauna tineeharu sakaam karma garchhan. 'Sakaam karma' bhaneko kunai phalko ichchhaa liyera garne karma ho. Tara, ke garne, haamile kunai karma garera tyasako phal bhog paai haale pani tyo bhog kehi samayamaa sakinchha. Sakaam karmako phal jahile pani naash hune hunchha.
Tyaspachhi yamarajle lokharuko karanbhoot (sansar nai paaine) tyo agniko tatha tyasalai chayan garneko laagi jasto ra jati inttaaharu hunchhan evam jun prakarle unasako chayan hunchha tee sabai Nachiketalai varnan gari diye ra Nachiketale pani jati ra jasto sunekaa thiye, tee Yamarajlai sunai diye. Nachiketa vaata usale suneko kuro jasta-ko-tastai bhanna sakne kshyamata dekhera Yamaraj dherai nai khushi bhaye ra Nachiketalai bhane.

'अब म तिमीलाई एउटा अर्को वर पनि थपी दिन्छु।  अहिले मैले तिमीलाई भनेको अग्नी विध्य तिम्रो नै नाम्ले प्रसिद्ध हुनेछ अर्थात यो स्वर्ग प्राप्त हुने अग्निको नाम अब देखी णचिकेत अग्नी हुनेछ  तथा तिमी यो शब्द गर्ने रत्नमयी, अनेक रूफरु भएको विचित्र मला स्वीकर गर।' यमरज्ले णचिकेतलाई त्यो माला पनि दिए।

'Aba ma timilai eutaa arko var pani thapi dinchhu. Ahile maile timilai bhaneko agni vidhya timro nai naamle prasiddha hunechha arthaat yo swarga prapta hune agniko naam aba dekhi Nachiketa Agni hunechha tatha timi yo shabda garne ratnamayi, anek roopharu bhaeko vichitra malaa sweekar gara.' Yamarajle Nachiketalai tyo maalaa pani diye.

ट्यस्पछी यमरज्ले णचिकेतलाई त्यस्तो वर माग्न आग्य दिए।  अहिले सम्मा काठओपनिशद्को भूमिका वन्यो।  अब णचिकेत यमरज सँग ब्रह्मा विद्य वेर प्रश्न गर्छन्।

Tyaspachhi Yamarajle Nachiketalai testo var maagna aagya diye. Ahile samma Kathopanishadko bhoomika vanyo. Aba Nachiketa Yamaraj sanga brahma vidya vaare prashna garchhan.

आजलाई यत्ती, अरु पछी।
Aajalai yatti, aru pachhi.

हजुरको
इन्दिरा

Hajurko

Indira