50. No. 21 श्लोक २० यो शरीरी न कहिले जन्मन्छ र कहिले मर्छ तथा यो उत्पन्न भएर फेरि हुने पनि यो होइन ।

 No. 21 

 

श्लोक २० 

 

यो शरीरी न कहिले जन्मन्छ र कहिले मर्छ तथा यो  उत्पन्न भएर फेरि हुने पनि यो होइन । यो जन्मरहित, नित्य-निरन्तर रहिरहने, शाश्वत र अनादि छ । शरीर मारिंदा पनि यो (शरीरी) मारिंदैन ।

 

हाम्रो (स्वयंको) र शरीरको स्वभाव विल्कुल अलग अलग छ । हामी शरीरसँग टाँसिएका छैनौं, शरीरसँग जोडिएका छैनौं । शरीर हामीसँग जोडिएको पनि छैन ।  यसैले शरीर नरहँदा पनि हामीलाई कुनै  फरक पर्दैन । अहिलेसम्म हामीले असंख्य शरीरहरू धारण गरिसक्यौं, र ती शरीरहरू छोडिपनि सक्यौं, तर त्यसले हाम्रो सत्तामा कुनै फरक पर्यो र ? हामीलाई कुनै नोक्सान भयो र ? हामी त जस्ता-को-तस्तो नै रह्यौं । यही किसिमले यो शरीर छोडेपछि पनि हामी स्वयं जस्ता-को-तस्तो नै रहन्छौं ।       

 

अर्को कुरा, हाम्रा हात, खुट्टा आदि हाम्रा शरीरका अंग भए जस्तै यो शरीर शरीरीको अंश पनि होइन । वगेर जाने र विकारी हाम्रो अंग हुँदैन;   जस्तो कफ , पिसाव आदि वगेर जाने र घाउ, खटिरा आदि विकारी हुनाले यी शरीरका अंग होइनन्, त्यस्तै वग्ने (परिवर्तनशील) र विकारी हुँदा यिनीहरु शरीरको पनि अंग होइनन् ।  

 

पहिले पहिलेका श्लोकहरुमा जस्तै यो शरीरको अनित्यता र  शरीरीको नित्यताको वारेमा नै विशद विस्लेषण गरिएको छ ।  वारम्वार यही तथ्यको चर्चा भइरहेको किन होला जस्तो पनि हामीलाई लाग्छ । तर, विषय नै यति गम्भीर भैदियो कि शरीर र शरीरी वीचको भेद वुझ्नै  हामीलाई कठिनाइ पर्ने गर्छ, त्यसमाथि यी दुई  वीचको भेद बुझेर शरीरीलाइ  आफू  मान्नु पर्ने र शरीरलाई आफू  होइन भन्ने मान्नु पर्ने भयो । त्यो भेद मानेर हामीलाई हुने फाइदा यत्ति मात्रै हो, त्यो सत्यलाई हामीले पूरापूर आत्मसात् गर्न सक्यौं भने हाम्रो चिन्ता, शोक, मोह र भय हट्ने भयो । यहाँ यो प्रकरणमा हाम्रो मनोवैज्ञानिक रोगको मनोवैज्ञानिक उपचार भैरहेको छ । 

 

एक व्यक्तिले एक जना महात्मालाई सोधेछ, 'किन स्वामीजी, म हजुरको प्रवचनमा आउंछु, प्रवचन सुनुन्जेल मलाई हजुरको प्रवचन बुझेको जस्तो लाग्छ,तर जव मेरो जीवनमा हजुरको प्रवचनको आवश्यकता महशूस हुन्छ, त्यो वेलामा मलाई  हजुरको प्रवचन अलिकति पनि सम्झना हुँदैन । आफ्नो विषय पढेको विद्यार्थीलाई  परीक्षामा उत्तर लेख्नु पर्ने ऐन मौकामा उसलाई आफूले  पढेको एक जात पनि नआएको जस्तै हुन्छ  । किन यस्तो भएको होला ?'

 

ती महात्माको उत्तर: 'म तिमीलाई तिम्रो प्रश्नको उत्तर प्रश्नमा नै दिन्छु । मलाई  भन, म विहान उठ्छु, मलाई  भोक लाग्छ, म के गरौं ?'

 

अर्को व्यक्तिको उत्तर:'हजुरले भोजन गर्नुपर्यो ।'

 

महात्माको प्रश्न: 'फेरि  दिउँसो मलाई  भोक लाग्छ, म के गरौँ ?'

 

उत्तर: 'फेरि  भोजन गर्नुहोस् ।'

 

फेरि प्रश्न: 'वेलुकी फेरि भोक लाग्छ, के गर्ने ?'

 

उत्तर: 'फेरि खानुहोस् ।'

 

महात्माले भन्नुभयो:  'ति म्रो प्रश्नको उत्तर तिमीले मैले तिमीलाई गरेको प्रश्नवाट  थाहा पाइसक्यौ ।'

 

अव केही प्रश्नको उत्तरसँग म विदा लिन्छु ।

 

प्रश्न: स्वामीजी! सृष्टिको सेवा गर्ने व्यक्ति भगवानलाई कस्तो लाग्छ?

 

उत्तर: जस्तो तिम्रो छोराको सेवा गर्ने व्यक्ति तिमीलाई प्यारो लाग्छ ।

 

प्रश्न: स्वामीजी ! भगवानको दर्शन कसरी हुन सक्छ ?

 

उत्तर: भगवत् -प्रेमको महत्व हो, भगवत्-दर्शनको कुनै महत्व छैन । भगवान दिनहुँ दिखियो र प्यारो लागेन भने तिम्रो विकास हुँदैन । भगवत्-विश्वास, भगवत्-संबन्ध र भगवत्-प्रेमको महत्व छ ।

 

आजलाई यत्ति । अरु पछि । 

 

हजुरहरुको 

 

इन्दिरा