No. 44
श्लोक ५१
किनकि समतायुक्त बुद्धिमान् साधक कर्मजन्य फल त्यागेर -मरणरुप वन्धनदेखि मुक्त भएर निर्विकार पद पाउँछ ।
यहाँ
समताले युक्त व्यक्तिलाई मनीषी अर्थात् बुद्धिमान भन्नुभयो । कर्म त
फलरूपमा परिणत भई नै हाल्छ । त्यसको फलको त्याग हुने सक्तैन । कर्मजन्य
फलको त्याग गर्ने अर्थ, कर्मजन्य फलको इच्छा, कामना, ममता, वासनाको त्याग
गर्ने ।
समतायुक्त मनीषी जन्म रुप बन्धनवाट मुक्त हुन्छ ।
कारणसमतामा स्थित हुँदा साधकमा राग-द्वेष, कामना, वासना, ममता आदि दोष
अलिकति पनि रहँदैन । त्यस्ता व्यक्ति जन्म-मरणरूपी बन्धनवाट मुक्त हुन्छ ।
यस्ता मनीषीहरु 'अनामय' पद पाउँछन् । अनामय (निर्विकार) हाम्रो आफ्नो
स्वरूप नै हो, परमत्मतत्व नै हो , गुणातीत तत्व पनि यही हो, जुन तत्व पाएर
कसैलाई पनि जन्म-मरणको चक्रमा आउनु पर्दैन ।
'अनामय' पद प्राप्त हुनु भनेको के हो ?
प्रकृति
विकारशील छ, यसको कार्य शरीर-संसार पनि विकारशील छ । स्वयम् निर्विकार
हुँदा हुँदै पनि जव उ विकारी शरीरसंग तादात्म्य गर्छ, तव उ आफूलाई पनि
विकारी मान्छ । तर जव उ शरीरसँग मानिएको सम्बन्ध त्याग्छ, तव उसलाई आफ्नो
सहज निर्विकारी स्वरूपको अनुभव हुन्छ । यो स्वाभाविक निर्विकारताको अनुभव
हुन्छा । यसकोलागि हामीलाई कुनै पनि परिश्रम गर्नु पर्दैन, किनभने यो
व्यक्ति स्वतः स्वाभाविक छ ।
सात्विक कर्मको फल निर्मल हो , राजस कर्मको फल दुःख हो र
तामस कर्मको फल मूढता हो । यी तीनै प्रकारको फलहरु समतायुक्त मनुष्य
त्यागिदिन्छ । कर्मजन्य फलको त्यागको दुइ अर्थ हुन्छ -- फलको इच्छाको त्याग
गर्नु र कर्महरुको फलस्वरूप अनुकूल-प्रतिकूल परिस्थिति प्राप्त हुँदा पनि
सुखी-दुःखी नहुनु ।
वास्तवमा उत्पत्ति-विनाशशील सम्पूर्ण संसार कर्मफल सिवाय केही छँदै छैन । कर्मफलको त्याग गरियो भने कुनै बन्धन वांकी रहँदैन ।
'मनीषी' शब्दको अर्थ हो --बुद्धिमान् । पूर्वश्लोक अनुसार समतापूर्वक कर्म गर्नु नै बुद्धिमानी हो ।
No comments:
Post a Comment